حافز ئه‌سه‌د، دیكتاتۆری‌ سوریا

حافز ئه‌سه‌د، دیكتاتۆری‌ سوریا، بۆ ماوه‌ی‌ 29 ساڵ حوكمی‌ وڵاتی‌ كرد. به‌درێژایی‌ ماوه‌ی‌ ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ی‌، حافز ئه‌سه‌د هه‌میشه‌ ره‌خنه‌ی‌ لێده‌گیرا كه‌ گه‌له‌كه‌ی‌ خۆی‌ ده‌چه‌وسانده‌وه‌ و نه‌یارانی‌ سیاسی‌ به‌دڕنده‌ترین شێوه‌ سه‌ركوت ده‌كرد. گروپه‌كانی‌ مافی‌ مرۆڤ ئاشكرایانكردووه‌ كه‌ به‌ هه‌زاران كه‌س له‌سایه‌ی‌ حوكمی‌ حافز ئه‌سه‌ددا به‌بێ‌ بڕیاری‌ دادگا له‌سێداره‌دراون و هه‌زاران كه‌سیش له‌ژێر ئه‌شكه‌نجه‌دا گیانیان له‌ده‌ستداوه‌.
حافز ئه‌سه‌د ناوی‌ ته‌واوی‌ (حافز ئیبن عه‌لی‌ ئیبن سله‌یمان ئه‌لئه‌سه‌د)ه‌، له‌ خێزانێكی‌ هه‌ژاری‌ كه‌مینه‌ی‌ عه‌له‌وی‌، له‌ شارۆچكه‌ی‌ (قه‌رداحه‌)ی‌ سه‌ربه‌ پارێزگای‌ لازقیه‌ له‌ 6ی‌ تشرینی‌ یه‌كه‌می‌ ساڵی‌ 1930 له‌دایك بووه‌. باوكی‌ جوتیار و زۆربه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ نه‌خوێنده‌واربوون. ئه‌سه‌د یه‌كه‌م ئه‌ندامی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ بوو كه‌ بچێته‌ خوێندنگه‌ی‌ ئاماده‌یی‌. له‌گه‌ڵ خوێندندا تێكه‌ڵ به‌كاری‌ سیاسی‌ بوو. له‌ ساڵی‌ 1946 دا كه‌ ته‌مه‌نی‌ 16 ساڵ بوو چووه‌ ریزی‌ حیزبی‌ به‌عسه‌وه‌. پاش ته‌واو كردنی‌ ئاماده‌یی‌ چوه‌ كۆلێژی‌ فرۆكه‌وانی‌ و له‌ ساڵی‌ 1955 به‌ پله‌ی‌ ملازمی‌ فرۆكه‌وان كۆلێژی‌ ته‌واو كرد و بوو به‌ یه‌كێك له‌و ژماره‌ كه‌مه‌ی‌ عه‌له‌ویه‌كان كه‌ له‌ ریزی‌ هێزی‌ ئاسمانیدا وه‌رگیرابوون. حافز ئه‌سه‌د به‌مه‌به‌ستی‌ مه‌شق و راهێنان له‌ 1958دا ره‌وانه‌ی‌ یه‌كێتی‌ سۆڤێت كرا، به‌ڵام له‌ساڵی‌ 1961دا به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ حافز ئه‌سه‌د دژی‌ جیابونه‌وه‌ی‌ سوریا بوو له‌ كۆماری‌ یه‌كگرتوی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان دورخرایه‌وه‌ و تا 1963 له‌ وه‌زاره‌تی‌ گواستنه‌وه‌ی‌ ده‌ریایی‌ كاری‌ كرد. له‌و ماوه‌یه‌دا چالاكیه‌ سیاسیه‌كانی‌ له‌ناو حیزبی‌ به‌عسدا بره‌وپێدا. ئه‌سه‌د به‌شداری‌ له‌ كۆده‌تاكه‌ی‌    ساڵی‌1963 دا كرد كه‌ له‌رێگایه‌وه‌ حیزبی‌ به‌عس ده‌سه‌ڵاتی‌ گرته‌ ده‌ست. ئه‌م بارودۆخه‌ نوێیه‌ بواری‌ بۆ حافز ئه‌سه‌د ره‌خساند جارێكی‌ دیكه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ ریزی‌ هێزی‌ ئاسمانی‌ و به‌ پله‌ی‌ رائید گه‌رایه‌وه‌ سه‌ركاره‌كه‌ی‌. ئه‌و كاته‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ره‌سمی‌ ئه‌مین حافز كه‌ موسوڵمانێكی‌ سوننه‌ بوو حوكمی‌ ده‌كرد ، به‌ڵام به‌كرده‌وه‌ گه‌نجه‌ عه‌له‌ویه‌ به‌عسیه‌كان له‌ ده‌سه‌ڵاتدا زاڵبوون. ساڵی‌ دواتر واته‌ 1964 ئه‌سه‌د چه‌ند پله‌یه‌كی‌ سه‌ربازی‌ به‌رز كرایه‌وه‌ و هاوكات له‌ناو حیزبیشدا به‌ فه‌رمانده‌ی‌ هه‌رێمیی‌ حیزبی‌ به‌عس ده‌ستنیشانكرا. ساڵی‌ دواتر كرا به‌ فه‌رمانده‌ی‌ گشتی‌ هێزه‌ ئاسمانیه‌كان. ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌ سه‌ربازیه‌ باڵایه‌ رێگه‌ی‌ خۆشكرد بۆ حافز ئه‌سه‌د به‌ هاوكاری‌ سه‌ڵاح جه‌دید كه‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌ركانی‌ سوپا و به‌عسیه‌كی‌ عه‌له‌وی‌ بوو له‌ ساڵی‌ 1966دا كۆده‌تایه‌ك به‌سه‌ر ئه‌مین حفزی‌ سه‌رۆكی‌ وڵاتدا بكه‌ن و له‌ ده‌سه‌ڵات دوری‌ بخه‌نه‌وه‌.
هه‌ر له‌و ساڵه‌دا به‌عسییه‌ نوێكان به‌رابه‌رایه‌تی‌ جه‌دید له‌ناو حكومه‌تدا كۆده‌تایه‌كیان به‌رپاده‌كرد دژ به‌ باڵی‌ نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌ حیزبی‌ به‌عس به‌ سه‌ركردایه‌تی‌ میشێل ئه‌فله‌ق و ئه‌فله‌قیان له‌ پۆسته‌كه‌ی‌ دور خسته‌وه‌ كه‌ یه‌كێك بوو له‌ دامه‌زرێنه‌ری‌ ئه‌و حیزبه‌. ئه‌سه‌د ده‌بێته‌ وه‌زیری‌ به‌رگری‌ و ده‌سه‌ڵاتێگی‌ گه‌وره‌ی‌ ده‌بێت به‌سه‌ر سیاسیه‌ته‌كانی‌ حكومه‌ته‌وه‌. هێنده‌نابات گرژی‌ و ئاڵۆزی‌ ده‌كه‌وێـه‌ نێوان باڵی‌ رادیكاڵی‌ باڵاده‌ستی‌ ناو حیزبی‌ به‌عس و كوتله‌كه‌ی‌ حافز ئه‌سه‌د كه‌ كوتله‌یه‌كی‌ سه‌ربازی ده‌بێت. نوره‌دین ئه‌تاسی‌ سه‌رۆكی‌ سوریا و سه‌لاَح جه‌دید جێگری‌ سكرتێری‌ گشتی‌ حیزبی‌ به‌عس درك به‌ مه‌ترسی‌ ئه‌سه‌د ده‌كه‌ن و فه‌رمانده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌ هه‌موو پله‌و پۆستێكی‌ له‌ ناوحكومه‌ت و حیزبدا لێبسه‌ندرێته‌وه‌، به‌ڵام ئه‌سه‌د پێش ئه‌وان ده‌ست ده‌وه‌شێنێت و كۆده‌تایه‌كی‌ سپی‌ له‌ناو حیزبدا به‌رپا ده‌كات به‌ناوی‌ شۆڕشی‌ راستكردنه‌وه‌ی‌ 1970. پاكتاو له‌ناو حیزبدا ده‌ستپێده‌كات و ئه‌تاسی‌ و جه‌دید ده‌خاته‌ زیندانه‌وه‌. دڵسۆزان و پیاوه‌كانی‌ ئه‌سه‌د پۆسته‌ گرنگه‌كانی‌ حكومه‌ت ده‌خه‌نه‌ ژێرده‌ستیانه‌وه‌. سه‌ره‌تا حكومه‌ته‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌د به‌هۆی‌ ئه‌و ئارامیه‌ی‌ ده‌یهێنێته‌ ئاراوه‌ جه‌ماوه‌رێتی‌ په‌یدا ده‌كات. به‌تایبه‌تیش كه‌ خه‌ڵكی‌ سوریا مندوببوو له‌وزنجیره‌ كۆده‌تایانه‌ی‌ له‌ ساڵی‌ 1948وه‌ سوریای‌ گرتبۆوه‌. حكومه‌تكه‌ی‌ ئه‌سه‌د به‌مه‌به‌ستی‌ قایمكردنی‌ پێگه‌ی‌ خۆی‌ چه‌ند ریفۆرمێكی‌ كرد و ژماره‌یه‌ك پرۆژه‌ی‌ ژێرخانی‌ جێبه‌جێكرد له‌وانه‌ دروستكردنی‌ (به‌نداوی‌ سه‌وره‌) له‌سه‌ر روباری‌ فورات به‌ هاوكاری‌ یه‌كێتی‌ سۆڤێت كه‌ تا ئێستاش ئه‌و به‌نداوه‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ گرنگه‌ بۆ به‌رهه‌مهێنانی‌ كاره‌با له‌ سوریا. ژماره‌یه‌كی‌ زۆر قوتابخانه‌ دروستكرا و ئاستی‌ بژێوی‌ هاوڵاتیانی‌ سوریا به‌رز بۆوه‌. پیاده‌كردنی‌ حكومه‌تێكی‌ عه‌لمانی‌ له‌لایه‌ن ئه‌سه‌ده‌وه‌ وایكرد كه‌ كه‌مینه‌كانی‌ عه‌له‌وی‌ و دروزی‌ و مه‌سیحی‌ پشتیوانی‌ لێبكه‌ن چونكه‌ له‌وه‌ ده‌ترسان به‌ رۆیشتنی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌د جارێكی‌ دیكه‌ روبه‌ڕوی‌ چه‌وساندنه‌وه‌ی‌ حكومه‌تێكی‌ سوننی‌ ببنه‌وه‌.  حافز  ئه‌سه‌د له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ مانگی‌ ئازاری‌ ساڵی‌ 1971 به‌ سه‌رۆك كۆماری‌ سوریا هه‌ڵبژێردرا. ئه‌سه‌د شانبه‌شانی‌ چاكسازی‌ و پرۆژه‌ی‌ خزمه‌تگوزاری‌، كه‌وته‌ به‌هێزكردنی‌ سوپا و هێزی‌ ناوخۆ و ده‌زگاكانی‌ پۆلیسی‌ نهێنی‌ و ده‌زگا داپڵۆسێنه‌ره‌كان. میدیای‌ حكومه‌تی‌ به‌جۆرێك ئاراسته‌ ده‌كرد كه‌ كه‌سایه‌تیه‌كی‌ به‌هێزی‌ ئه‌سه‌د نیشانبده‌ن و پروپاگنده‌ی‌ بۆ بكه‌ن كه‌ حافز ئه‌سه‌د سه‌ركرده‌یه‌كی‌ بلیمه‌ت و دادپه‌روه‌ر و به‌هێز و نیشتیمانپه‌روه‌ره‌ له‌ سوریا و هه‌موو جیهانی‌ عه‌ره‌بیدا.
ئه‌سه‌د كه‌ هه‌موو ده‌سه‌ڵاته‌كانی‌ حكومه‌ت و حیزبی‌ له‌ده‌ستی‌ خۆیدا كۆكردبۆوه‌، چوارجاری‌ دیكه‌ له‌ ساڵانی‌ 1978،1985 ،1991 و 1999 دا به‌بێ بوونی‌ هیچ كاندیدێكی‌ دیكه‌ و هیچ ركابه‌رێك، به‌سه‌رۆكی‌ سوریا هه‌ڵبژێردرایه‌وه‌.
له‌ماوه‌ی‌ 29 ساڵ حوكمكردنیدا حافز ئه‌سه‌د په‌یوه‌ندی گرژوئاڵزی‌ هه‌بوو له‌گه‌ڵ وڵاتانی‌ دراوسێ‌. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ عێراقیش له‌لایه‌ن لقێكی‌ حیزبی‌ به‌عسه‌وه‌ حوكم ده‌كرا، به‌ڵام به‌درێژایی‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ دوژمنكارانه‌ له‌نێوان سه‌دام حسێن و حافز ئه‌سه‌ددا هه‌بوو. هه‌ردوو وڵات لێدوانی‌ توندیان دژ به‌یه‌ك ده‌دا. عێراق و ئیسرائیل ئه‌و دوولاَته‌بوون كه‌ له‌سه‌ر پاسپۆرتی‌ هاوڵاتیانی‌ سوری‌ نوسرابوو كه‌ نابێت سه‌ردانی‌ بۆ بكه‌ن. گرژیی‌ و ئاڵۆزیه‌كان له‌ ساڵی‌ 1982 گه‌یشته‌ لوتكه‌ كاتێك سنوری‌ نێوانیان و بۆری‌ نه‌وتی‌ عێراق- سوریا داخرا. سه‌رباری‌ هه‌موو ئه‌مانه‌ هیچ روبه‌روبونه‌وه‌یه‌كی‌ سه‌ربازی‌ گه‌وره‌ له‌نێون هه‌ردوولادا روینه‌دا، به‌ڵام له‌جه‌نگی‌ كه‌نداودا سوریا به‌ هێزی‌ زه‌مینی‌ به‌شداری‌ هاوپه‌یمانێتی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ كرد دژ به‌عێراق بۆ وه‌ده‌رنانی‌ سوپاكه‌ی‌ له‌ كوێت.
توركیاش یه‌كێك بوو له‌و وڵاتانه‌ی‌ رژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌د په‌یوه‌ندی‌ خراپی‌ له‌گه‌ڵ هه‌بوو. حكومه‌تی‌ سوریا دانی‌ به‌لكاندنی‌ ویلایه‌تی‌ ئه‌سكه‌نده‌روه‌ن به‌ توركیاوه‌ نه‌ده‌نا. له‌ كتێبی‌ خوێندنگه‌كاندا ئه‌و ویلایه‌ته‌ وه‌ك به‌شێك له‌ خاكی‌ سوریا خرابووه‌ سه‌ر نه‌خشه‌. ئه‌سه‌د هاوكاری‌ و داڵده‌ی‌ نه‌یارانی‌ توركیای‌ ده‌دا به‌تایبه‌تی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان په‌كه‌كه‌. حافز ئه‌سه‌د مه‌سه‌له‌ی‌ فه‌له‌ستینی‌ كردبوه‌ ئامرازێك و كارتێك به‌ده‌ستیه‌وه‌ هه‌م بۆ گوشارخستنه‌ سه‌ر ئیسرائیل و هه‌م بۆ راكێشانی‌ سۆزی‌ عه‌ره‌ب. هه‌ربۆیه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نه‌یده‌ویست كێشه‌ی‌ فه‌له‌ستین چاره‌سه‌ر ببێت. حافز ئه‌سه‌د هه‌میشه‌ له‌وه‌ ده‌ترسا كه‌ رێكخراوێكی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ فه‌له‌ستینی‌ دروست ببێت كه‌ له‌ژێر كۆنترۆڵی‌ خۆیدا نه‌بێت. هه‌رئه‌وه‌بوو وایكردبوو كه‌ له‌ 1970 كاندا زۆر به‌توندی‌ دژی‌ یاسر عه‌ره‌فات سه‌رۆكی‌ رێكخراوی‌ رزگاریخوازی‌ فه‌له‌ستینی‌ بوه‌ستێته‌وه‌ و به‌ پیاوێكی‌ شێت و به‌كریگیراوی‌ خۆراوا له‌قه‌ڵه‌می‌ بدات. هه‌ركاتێك عه‌ره‌فات ویستبێتی‌ ئاراسته‌یه‌كی‌ میانره‌وتربگرێت و بگات به‌ رێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ ئیسرائیل، ئه‌سه‌د به‌توندی‌ دژی‌ وه‌ستاوه‌ته‌وه‌ و كه‌وتۆته‌ ئۆپه‌راسیۆن دژ به‌ ئه‌ندامانی‌ رێكخراوه‌كانی‌ عه‌ره‌فات له‌ كامپی‌ په‌نابه‌رانی‌ فه‌له‌ستینی‌ له‌ سوریا و لوبنان. دیارترین ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنانه‌ی‌ سوپای‌ ئه‌سه‌د دژ به‌ فه‌له‌ستینیه‌كان ده‌یكرد قه‌تڵوعامی‌ فه‌له‌ستینیه‌كان بوو له‌ كامپی‌ ته‌لزه‌عته‌ر له‌ لوبنان كه‌ دواتر به‌ قه‌تڵوعامی‌ ته‌لزه‌عته‌ر ناوبانگی‌ ده‌ركرد و به‌و هۆیه‌وه‌ رژێمه‌كه‌ی‌ سوریا روبه‌ڕوی‌ ره‌خنه‌ی‌ توندی‌ جیهانی‌ عه‌ره‌بی‌ بۆوه‌. ته‌نانه‌ت چه‌ندجارێك هه‌وڵی‌ كوشتنی عه‌ره‌فات له‌لایه‌ن حكومه‌تی‌ سوریاوه‌ درا. به‌هه‌رحاڵ له‌دوای‌ ساڵی‌ 1991ه‌وه‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نێوانیان باشبوو.
رژێمه‌كه‌ی‌ حافز ئه‌سه‌د به‌درێژایی‌ حوكمكردنی‌ ده‌سه‌ڵاتێكی‌ چه‌وسێنه‌ر و زاڵمانه‌ی‌ پیاده‌ ده‌كرد. به‌ ئه‌نجامدانی‌ چه‌ندین كوشتارگه‌ و قه‌تڵوعام ناوبانگی‌ ده‌ركردبوو وه‌ك قه‌تڵوعامه‌كه‌ی‌ گرتوخانه‌ی‌ ته‌دمور،  گه‌مارۆدانی‌ حه‌ڵه‌ب، قه‌سابخانه‌كه‌ی‌ ته‌لزه‌عته‌ر و قه‌تڵوعامه‌كه‌ی‌ 13ی‌ ئۆكتۆبه‌ر. یه‌كێك له‌ دیارترین و گه‌وره‌ترین قه‌تڵوعام كه‌ له‌سه‌ر ده‌ستی‌ حافز ئه‌سه‌د ئه‌نجام درابێت قه‌تڵوعامه‌كه‌ی‌ شاری‌ حه‌ما بوو له‌ ساڵی‌ 1982دا. ئه‌و قه‌تڵوعامه‌ به‌ وه‌حشیترین كوشتارگه‌ داده‌نرێت له‌ خۆرهه‌ڵاتی‌ ناوه‌راستدا كه‌ سه‌رۆكێك دژ به‌ هاونیشتیمانیانی‌ خۆی‌ ئه‌نجامی‌ داتبێت. له‌ مانگی‌ شوباتی‌ ساڵی‌ 1982 كاتێك خه‌ڵكی‌ شاری‌ حه‌ما به‌رابه‌رایه‌تی‌ ئیخوان موسلیمین راپه‌ڕینێكیان دژ به‌ زوڵم و زۆری‌ رژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌د به‌رپاكرد، سوپای‌ سوریا به‌ فه‌رمانی‌ حافز ئه‌سه‌د و به‌ سه‌ركردایه‌تی‌ ره‌فعه‌ت ئه‌سه‌دی‌ برای‌ بۆ ماوه‌ی‌ سێ‌ هه‌فته‌ گه‌مارۆی‌ شاره‌كه‌ ده‌ده‌ن و به‌تانك و تۆپ و فرۆكه‌ی‌ جه‌نگی‌ بۆردومانی‌ شاره‌كه‌ ده‌كه‌ن و به‌و ماوه‌ كوردته‌ نزیكه‌ی‌ 40 هه‌زار كه‌س ده‌كوژن كه‌ زۆرینه‌یان هاوڵاتی‌ بێچه‌ك بوون. حافز ئه‌سه‌د له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌و قه‌تڵوعامه‌وه‌ مه‌به‌ستی‌ ئه‌وه‌بوو په‌یامێك بدات به‌گوێی‌ خه‌ڵكی‌ سوریادا كه‌ بچوكترین سكاڵا توندترین سزای‌ ده‌بێـت. ئه‌وه‌ی‌ ئه‌سد ویستی‌ هاته‌دی‌ و به‌درێژای‌ چه‌ندین ساڵ هیچ ده‌نگێكی‌ ناره‌زایی‌ نه‌بیسترا.
حافز ئه‌سه‌د له‌ساڵی‌ 1983 دا به‌هۆی‌ جه‌ڵته‌ی‌ دڵه‌وه‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ كه‌وت. به‌مه‌به‌ستی‌ به‌ڕێوبردنی‌ ده‌وڵه‌تیش بۆ ئه‌و ماوه‌یه‌ی‌ له‌جێگادا ده‌كه‌وێت ئه‌نجومه‌نێكی‌ حوكمی‌ له‌ 6 كه‌س پێكدهێنا و یه‌كێك له‌وانه‌ مسته‌فا تڵاس ده‌بێت كه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر وه‌زیری‌ به‌رگری‌ بوو. حافز ئه‌سه‌د باوه‌ڕی‌ وابوو ئه‌و كه‌سانه‌ له‌وانه‌ نین كه‌ بتوانن ده‌سه‌ڵات بگرنه‌ ده‌ست. له‌ ساڵی‌ 1984 دا ره‌فعه‌ت ئه‌سه‌دی‌  برای‌ هه‌وڵیدا هێزه‌كانی‌ ئاسایش بخاته‌ ژێر كۆنترۆڵی‌ خۆیه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ براكه‌ی‌ بگرێته‌وه‌. بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ 50 هه‌زار سه‌ربازی‌ له‌ كۆمپانیا به‌رگریه‌كه‌ی‌ به‌ناو دیمه‌شقی‌ پایته‌ختدا بڵاوكرده‌وه‌. هێنده‌ی‌ نه‌مابوو كه‌ جه‌نگ له‌نێوان سه‌ربازه‌كانی‌ ره‌فعه‌ت ئه‌سه‌د و پیاوه‌كانی‌ حافز ئه‌سه‌دی‌ برایدا به‌رپاببێت. كاتێك حافز ئه‌سه‌د ئه‌م هه‌واڵه‌ی‌ بیست له‌ جێگه‌ هاته‌ ده‌ره‌وه‌ و كۆنترۆڵی‌ بارودۆخه‌كه‌ی‌ كرد و ره‌فعه‌تی‌ برای‌ ره‌وانه‌ی‌ مه‌نفا كرد.
حافز ئه‌سه‌د به‌نیاز بوو دوای‌ خۆی‌ ده‌سه‌ڵات ببه‌خشێته‌ باسل ئه‌سه‌دی‌ كوڕه‌ گه‌وره‌ی‌ ، به‌ڵام به‌هۆی‌ روداوێكی‌ هاتوچۆدا باسل له‌ساڵی‌ 1984 دا گیانی‌ له‌ده‌ست دا. دواتر ئه‌سه‌د پلانی‌ داڕشت به‌شاری‌ كوڕی‌ جێگه‌ی‌ بگرێته‌وه‌. بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ هه‌رزوو پله‌ی‌ باڵای‌ له‌ناو سوپادا پێبه‌خشی‌.
له‌ 10ی‌ حوزه‌یرانی‌ ساڵی‌ 2000 و له‌ته‌مه‌نی‌ 69 ساڵیدا حافز ئه‌سه‌د كۆچی‌ دوایی‌ كرد و به‌شاری‌ كوڕی‌ جێگه‌ی‌ گرته‌وه‌.

04/02/2012
  • کوردستان
  • عێراق
  • جیهان
" نوێنه‌رانی‌ كورد له‌ كۆمسیۆن چییان كردوه‌؟"
په‌رله‌مانتارێك: ده‌سه‌ڵاتی‌ كوردی‌ به‌رپرسه‌ له‌ نه‌هاتنه‌وه‌ی‌ ناوی‌ كوردان
Sunday, April 21, 2013
هه‌ڵبژاردنی‌ ناوخۆیی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان: 16 هه‌زار هه‌ڵسوڕاو مافی‌ ده‌نگدانیان هه‌یه‌‌و1200 كاندید تۆماركراون
Saturday, April 20, 2013
پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ یه‌كتر به‌دواخستنی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ پارێزگاكان تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن
Sunday, April 21, 2013
چوار ساڵ به‌سه‌ر دامه‌زراندنی‌ ڕادیۆی‌ گۆڕان تێده‌په‌رێت
Saturday, April 20, 2013
مه‌سعود بارزانی‌ دواخستنی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ پارێزگاكان ده‌خاته‌ئه‌ستۆی‌ برازاكه‌ی‌
Sunday, April 21, 2013
بارزانی‌ له‌گه‌ڵ وه‌زیرو نوێنه‌رانی‌ كورد له‌ به‌غداد كۆده‌بێته‌وه‌
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
ڕێكخراوی‌ ته‌موز: لیسته‌كه‌ی‌ مالكی‌ له‌ پارێزگای زیقار یه‌كه‌مه‌
Sunday, April 21, 2013
مالكی‌: مانگی‌ داهاتو هه‌ڵبژاردن له‌ ئه‌نبار و نه‌ینه‌وا به‌رێوه‌ده‌چێت
Saturday, April 20, 2013
مالكی‌: لێپێچینه‌وه‌ له‌و كه‌سانه‌ ده‌كه‌ین فشار ده‌خه‌نه‌ سه‌ر كۆمسیۆن
Sunday, April 21, 2013
زیاد تاریق عه‌زیز: چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ باوكم هی‌ سێ‌ ساڵ له‌مه‌وبه‌ره‌
Saturday, April 20, 2013
له‌ دوێنێوه‌ سه‌دان خۆپیشانده‌ر له‌لایه‌ن سوپاوه‌ ده‌ستبه‌سه‌ركراون
Saturday, April 20, 2013
عه‌لاوی: كۆبونه‌وه‌ی هه‌لێر-نه‌جه‌ف گۆڕانكاری سیاسی دروست ده‌كات
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
كۆمسیۆن: ئه‌مڕۆ ئه‌نجامی‌ به‌رایی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ راده‌گه‌یه‌نرێت
Monday, April 22, 2013
به‌ ڤیدیۆ...یه‌كه‌مین ساته‌كانی‌ بومه‌له‌رزه‌كه‌ی‌ چین
Sunday, April 21, 2013
به‌ هۆی‌ بومه‌له‌رزه‌كه‌وه‌ 250 كه‌س كوژراون و 11 هه‌زار كه‌سیش بریندارن
Monday, April 22, 2013
مورسی‌: شۆڕی‌ میسر شۆڕشی‌ برسییه‌كان نه‌بوو
Sunday, April 21, 2013
چه‌كدارانی‌ ئه‌سه‌د سه‌دان كسیان له‌ كوشتارگه‌یه‌كدا قه‌تڵو عام كرد
Monday, April 22, 2013
پۆلیسی‌ فیدراڵی‌ ئه‌مریكا له‌رێگای‌ روسیاوه‌ ئاگاداری‌ دۆسیه‌ی‌ گومانلێكراوه‌كانی‌ قه‌قینه‌وه‌كه‌، بووه‌
Sunday, April 21, 2013
هه‌واڵی زیاتر
ڤیدیۆ...كاتژمێره‌ زیره‌كه‌كه‌ی‌ گۆگڵ
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
دوو مانگ دوای‌ مردنه‌كه‌ی‌ ته‌رمی‌ پاشای‌ كه‌مبودیا له‌ ڕێوره‌سمێكی‌ تایبه‌تدا سوتێنرا
Tuesday, February 5, 2013
هه‌واڵی زیاتر
كینگداو هایوان...درێژترین پردی‌ ئاوی‌ له‌ جیهاندا
Tuesday, April 16, 2013
هه‌واڵی زیاتر
KNN Frequencies: Nilesat: 10892 H 3/4 S.R = 27500       Hotbird: 12380 V 27500