جۆزیف بڕۆز ناسراو به تیتۆ یان مارشاڵ تیتۆ دیكتاتۆری یۆگۆزلافیا
تیتۆ یان مارشاڵ
شۆڕگێڕ و سه‌رۆك ده‌وڵه‌ت و دیكتاتۆری یۆگۆزلافیا بوو. جۆزیف برۆز له گوندێكی باكوری كرواتیا له خێزانێكی جوتیاری هه‌ژار له ساڵی 1892 له دایك بو. باوكی كرواتی و دایكی سلۆڤینی بوو. له‌به‌ر هه‌ژاری ناچاربوو هه‌ر له ته‌مه‌نی 7 ساڵیه‌وه له كێڵگه‌كه‌ی خێزانكه‌یان كاربكات. جۆزێف برۆز توانی ته‌نیا تا 12 ساڵی له قوتابخانه بخوێنێت. دوای ئه‌وه‌ی چه‌ند ساڵێك وه‌ك میكانیكی له كرواتیا و سلۆڤینیا و نه‌مسا و ئه‌ڵمانیا كاری كرد، تیتۆ له ساڵی 1913دا و ساڵێك به‌ر له هه‌ڵگیرسانی جه‌نگی جیهانی یه‌كه‌م چوه ریزی سوپای نه‌مساوه. له سه‌ره‌تای ساڵی 1915دا ره‌وانه‌ی به‌ره‌ی خۆرهه‌ڵات كرا بۆ جه‌نگان دژی روسیا. له‌به‌ر ئه‌و ئازایه‌تیه‌ی له‌به‌رامبه‌ر دوژمن نواندی پشتیوانی لێكرا بۆ وه‌رگرتنی مه‌دالیای زیوینی ئازایه‌تی ، به‌ڵام به‌ر له‌وه‌ی خه‌ڵاته‌كه وه‌رگرێـت له جه‌نگه‌كه‌دا بریندار كرا و به‌برینداری له‌لایه‌ن روسیاوه بدیل گیرا. له‌و كاته‌ی له روسیا ده‌بێـ چه‌ند جارێك له زیندان هه‌ڵدێت و دووباره ده‌سگیر ده‌كرێته‌وه. له دوایین هه‌ڵاتنیدا له ناوچه‌ی ئۆمسك له سیبیرا له ماڵی خێزانێكی روسی خۆی حه‌شار ده‌دات. دوای به‌رپابوونی شۆڕشی ئۆكتۆبه‌ری ساڵی 1917، جۆزێ برۆز تیتۆ ده‌چێته ریزی یه‌كه‌ی پاسه‌وانانی سوره و هه‌ر له‌وشاره ژیانی هاوسه‌ری پێكدێنێت. له‌ساڵی 1920دا خۆی و هاوسه‌ره‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێنه‌وه یۆگوزلاڤیا. له‌گه‌ڵ گه‌ڕانه‌وه‌یدا پیوه‌ندی ده‌كات به پارتی كۆمۆنیستی یوگوزلاڤیاوه. كۆمۆنیسته‌كان له هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌و ساڵه‌دا 59 كورسی به‌ده‌ست دێنن و ده‌بنه سێیه‌م گه‌وره‌ترین پارت، به‌ڵام دوای تیرۆركردنی وه‌زیری ناوخۆی ئه‌و كاته‌وه له‌لایه‌ن گه‌نجێكی كۆمۆنیسته‌وه، هه‌مو ئه‌و ده‌سكه‌وتانه‌ی كۆمۆنیسته‌كان به‌ده‌ستیان هێنابوو ره‌تده‌كرێـنه‌وه و پارتی كۆمۆنیستی یۆگوزلاڤیاش قه‌ده‌غه ده‌كرێت. تیتۆ ده‌ست ده‌كاته‌وه به كاری فیته‌ری به‌ڵام به نهێنی په‌یوه‌ندی به پارته قه‌ده‌غه‌كراوه‌كه‌وه ده‌بێت تا له ساڵێ 1928دا به تۆمه‌تی كاركردن ه ریزی پارتێكی كۆمۆنیستیدا بۆ ماوه‌ی 5 ساڵ زیندانی ده‌كرێت و له‌وێ نازناوی تیتۆی لێده‌نرێت. دوای ده‌رچونی له زیندان رووده‌كاته یه‌كێتی سۆڤێت و ده‌بێـه ئه‌ندامی پارتی كۆمۆنیستی سۆڤێـت. پاشان له ساڵێ 1934 دا به ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی كۆمۆنیستی یۆگوزلاڤیا هه‌ڵده‌بژێردرێت دوای له‌سێداره‌دانی سكرتێری گشتی پارتی كۆمۆنیستی یۆگوزلاڤیا له مۆسكۆ له لایه‌ن ستالینه‌وه، له ساڵێ 1936دا تیتۆ ده‌كرێتـه سكرتێری گشتی پارته‌كه كه تا ئه‌وكاته له‌وڵاته‌كه‌یدا قه‌ده‌غه‌كراو بوو.تیتۆ له‌لایه‌ن سۆڤێته‌وه ره‌وانه‌ی وڵاته‌كه‌ی ده‌كرێته‌وه بۆ پاكتاوكردنی ریزه‌كانی پارته‌كه. تیتۆ توانی پارته‌كه ببوژێنێته‌وه و بیكات به رێكخراوێكی نیزامی. كه‌وته پاكتاوی ئه‌ندامه نادڵسۆزه‌كان و سیاسه‌تی یه‌كگرتوییی و یه‌كێتی پارچه‌كانی یۆگوزلاڤیای داڕشت.
دوای به‌رپابوونی جه‌نگی جیهانی دووه‌م ،تیتۆ ئه‌نجومنی رزگاریی نیشتیمانی دامه‌زراند كه ئه‌ركی سه‌ره‌كی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی فاشیه‌ت بوو. له ساڵی 1943شدا حكومه‌تێكی كاتی پێكهێنا و كه‌وته به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تانی میحوه‌ر.تیتۆ بوو به سه‌ركرده‌ی به‌ره‌نگاریی شیوعی. له‌و ماوه‌یه‌دا ئه‌ڵمانیا سێ جار هه‌وڵی كوشتنی تیتۆیدا به‌ڵام هه‌وڵه‌كان شكستیان هێنا. له ساڵی 1945دا جۆزێف برۆز تیتۆ بوو به سه‌ره‌ك وه‌زیر و ده‌ستوری نوێێ راگه‌یاند و ده‌ستی كرد به بنیادنانی سوپای یۆگوزلاڤیا كه دواتر بوو به به‌هێزترین سوپای ئه‌وروپا. هێزی پۆلیسی نهێنی دامه‌زراند كه له كه‌سانی دڵسۆزی خۆی پێكهاتبووبن.
تیتۆ له ساڵی 1945 تا 1948 به‌شێوه‌یه‌كی زۆر دیكتاتۆیانه سه‌ركردایه‌تی یۆڤوزلاڤیای ده‌كرد تا وای لێبكات هه‌موو به‌شه جیاجیاكان كه له چه‌ند نه‌ته‌وه و ئاینی جیاجیا پێكهاتبوون یه‌كیان بخات و بیكاته نمونه‌ی یه‌كێتی سۆڤێت. كه‌وته له‌ناوبردن و پاكتاوكردنی نه‌یارانی و ته‌نانه‌ت ئه‌و ئه‌ندامانه‌ی كۆمۆنیستیش كه له سیاسه‌ته‌كانی رازی نه‌بوون. ته‌نانه‌ت سیاسه‌تی پاكتاوكردنه‌كه قه‌شه كاسۆلیكه‌كانیشی گرتبۆوه.
له ساڵی 1953 دا بوو به یه‌كه‌م سه‌رۆكی یۆگوزلاڤیا و له ساڵًی 1963دا بوو به سه‌رۆكی هه‌تا هه‌تا هه‌تایی واته سه‌رۆكی تا مردن. تیتۆ له جه‌نگی سارددا توانی بێلایه‌نی ولاته‌كه‌ی له نێوان بلۆكی خۆرهه‌ڵات و خۆراوا بپارێزێت و بلۆكی وڵاتانی بێلایه‌نی دامه‌زراند.
ئه‌گه‌رچی له‌سه‌رده‌می مارشاڵ تیۆدا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو یۆگوزلاڤیا له رووی ئابووریه‌وه گه‌شه‌ی كرد، به‌ڵام سه‌روه‌ری نه‌ته‌وه‌وه جیاجیاكانی كه وڵاته‌كه‌یان پێكهبَنابوو پێشێكرابوو. ده‌سه‌ڵات له‌ده‌ستی یه‌ك كه‌سدا كۆببۆوه و بڕیاره‌كان له تاكه كه‌سێكه‌وه ده‌رده‌چوون. تا كه‌زامنی پاراستنی یه‌كێتی خاكی یۆگوزلاڤیا تیتۆ و هێزی پۆلیسی نهێنی و سوپا سه‌ركوتكه‌ره‌كه‌ی بوو. له 4ی ئایاری 1980دا له نه‌خۆشخانه‌یه‌كی سلۆڤینیا كۆچی دوایی كرد. مارشاڵ تیتۆ دواهه‌مین سه‌ركرده‌ی جه‌نگی جیهانی بوو كه كۆچی دوایی بكات. مردنی تیتۆ رێگه‌ی خۆشكرد بۆ مه‌رگی یۆگوزلاڤیا و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه و سه‌رهه‌ڵدانی چه‌ند ده‌وڵه‌تێكی سه‌ربه‌خۆ.
له چه‌ند رویه‌كه‌وه تیتۆ و سه‌ددام حسێن له‌یه‌ك ده‌چوون. هه‌ردووكیان له خێزانی هه‌ژار له‌دایكبوون و له‌لایه‌ن كه‌سوكاری دایكیانه‌وه په‌روه‌رده‌كراوون. هه‌ردووكیان پله‌یه‌كی نزمی خوێنده‌واریان هه‌بووه و نه‌یانتوانیوه خوێندن ته‌واو بكه‌ن. هه‌ر یه‌كه‌یان سه‌رۆكایه‌تی وڵاتێكی ده‌كرد كه له نه‌ته‌وه‌ی جیاجیا پێكهاتبوون كه له‌ژێر گوشاردا پێكه‌وه گرێدراون و دوای مردینیشیان ووڵاته‌كانیان له‌روی ئازادی و ئابووریه‌وه گه‌شه‌ی كردوه.
24/04/2012
کوردستان
عێراق
جیهان
" نوێنه‌رانی كورد له كۆمسیۆن چییان كردوه؟"
په‌رله‌مانتارێك: ده‌سه‌ڵاتی كوردی به‌رپرسه له نه‌هاتنه‌وه‌ی ناوی كوردان
Sunday, April 21, 2013
هه‌ڵبژاردنی ناوخۆیی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان: 16 هه‌زار هه‌ڵسوڕاو مافی ده‌نگدانیان هه‌یه‌‌و1200 كاندید تۆماركراون
Saturday, April 20, 2013
پارتی‌‌و یه‌كێتی یه‌كتر به‌دواخستنی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن
Sunday, April 21, 2013
چوار ساڵ به‌سه‌ر دامه‌زراندنی ڕادیۆی گۆڕان تێده‌په‌رێت
Saturday, April 20, 2013
مه‌سعود بارزانی دواخستنی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان ده‌خاته‌ئه‌ستۆی برازاكه‌ی
Sunday, April 21, 2013
بارزانی له‌گه‌ڵ وه‌زیرو نوێنه‌رانی كورد له به‌غداد كۆده‌بێته‌وه
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
ڕێكخراوی ته‌موز: لیسته‌كه‌ی مالكی له پارێزگای زیقار یه‌كه‌مه
Sunday, April 21, 2013
مالكی: مانگی داهاتو هه‌ڵبژاردن له ئه‌نبار و نه‌ینه‌وا به‌رێوه‌ده‌چێت
Saturday, April 20, 2013
مالكی: لێپێچینه‌وه له‌و كه‌سانه ده‌كه‌ین فشار ده‌خه‌نه سه‌ر كۆمسیۆن
Sunday, April 21, 2013
زیاد تاریق عه‌زیز: چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی باوكم هی سێ ساڵ له‌مه‌وبه‌ره
Saturday, April 20, 2013
له دوێنێوه سه‌دان خۆپیشانده‌ر له‌لایه‌ن سوپاوه ده‌ستبه‌سه‌ركراون
Saturday, April 20, 2013
عه‌لاوی: كۆبونه‌وه‌ی هه‌لێر-نه‌جه‌ف گۆڕانكاری سیاسی دروست ده‌كات
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
كۆمسیۆن: ئه‌مڕۆ ئه‌نجامی به‌رایی هه‌ڵبژاردنه‌كه راده‌گه‌یه‌نرێت
Monday, April 22, 2013
به ڤیدیۆ...یه‌كه‌مین ساته‌كانی بومه‌له‌رزه‌كه‌ی چین
Sunday, April 21, 2013
به هۆی بومه‌له‌رزه‌كه‌وه 250 كه‌س كوژراون و 11 هه‌زار كه‌سیش بریندارن
Monday, April 22, 2013
مورسی: شۆڕی میسر شۆڕشی برسییه‌كان نه‌بوو
Sunday, April 21, 2013
چه‌كدارانی ئه‌سه‌د سه‌دان كسیان له كوشتارگه‌یه‌كدا قه‌تڵو عام كرد
Monday, April 22, 2013
پۆلیسی فیدراڵی ئه‌مریكا له‌رێگای روسیاوه ئاگاداری دۆسیه‌ی گومانلێكراوه‌كانی قه‌قینه‌وه‌كه، بووه
Sunday, April 21, 2013
هه‌واڵی زیاتر
ڤیدیۆ...كاتژمێره زیره‌كه‌كه‌ی گۆگڵ
Saturday, April 20, 2013
مایكرۆسۆفت ئێكس بۆكسێكی نوێ ده‌خاته بازاڕه‌وه
Wednesday, April 10, 2013
بیستهه‌مین وێبگه‌ڕی كۆمپانیای موزیلا بڵاوكرایه‌وه
Wednesday, April 10, 2013
شێوازی خه‌وتن كاریگه‌ری له‌سه‌ر دووگیان هه‌یه
Wednesday, April 3, 2013
هه‌واڵی زیاتر
دوو مانگ دوای مردنه‌كه‌ی ته‌رمی پاشای كه‌مبودیا له ڕێوره‌سمێكی تایبه‌تدا سوتێنرا
Tuesday, February 5, 2013
دۆخی ته‌ندروستی بوشی باوك له مه‌ترسیدایه
Thursday, December 27, 2012
دوای 18 رۆژ ماندێلا نه‌خۆشخانه‌ی به‌جێهێشت
Thursday, December 27, 2012
رۆبه‌رت موگابی سه‌رۆكی ولاتی زیمبابۆی
Saturday, September 1, 2012
هه‌واڵی زیاتر
كینگداو هایوان...درێژترین پردی ئاوی له جیهاندا
Tuesday, April 16, 2013
گۆڕستانێكی مرۆیی له قوڵایی ده‌ریادا
Wednesday, April 10, 2013
كلتوری گه‌لان
ئافره‌ته زه‌رافه‌ییه‌كان له تایله‌ند
Tuesday, April 9, 2013
توێژینه‌وه‌یه‌ك: له ژیاندا پیاوان دڵخۆشترن له ژنان
Sunday, April 7, 2013
هه‌واڵی زیاتر
KNN Frequencies:
Nilesat: 10892 H 3/4 S.R = 27500 Hotbird: 12380 V 27500
Printing House
Wusha
Sbeiy
Rozhnama
سهرهتا
|
دهرباره
|
کوردستان
|
عیراق
|
خۆرههڵاتی ناوهڕاست
|
جیهان
|
وهرزشی
ئابوری
|
زانستی
|
ئهرشیف
|
بهرنامهکان
|
راپۆرت
|
په‌یوه‌ندی
Email:
[email protected]
Copyright © 2008 KNN and Wusha Corp. All rights reserved.