جه‌نه‌راڵ یاكوبو گۆوان دیکتاتۆری وڵاتی نیجیریا
یاكوبویه‌كێك بوو له‌و سه‌ركرده سه‌ربازیانه‌ی نه‌یجیریا كه له دوای كۆده‌تایه‌كی سه‌ربازی له ساڵی 1966حوكمی وڵاتی گرته ده‌ست و له‌ساڵی 1975دا به كۆده‌تایه‌كی دیكه له‌سه‌ر حوكم لادرا.
نه‌یجیریا گوره‌ترین ووڵاتی كیشوه‌ری ئه‌فریقایه له‌روی چڕی دانیشتوانه‌وه كه ده‌گاته سه‌رو 156 ملیۆن كه‌س. نه‌یجیریا كه ده‌كه‌وێته خۆراوای ئه‌فریقا له ساڵی 1960دا سه‌ربه‌خۆی خۆی له چنگ ده‌سه‌ڵاتی بریتانی به‌ده‌ستهێنا، به‌ڵام به‌هۆی ناكۆكی سیاسی و جیاوازی ره‌گه‌زیه‌وه زنجیره‌یه‌ك كۆده‌تای سه‌ربازی تیادا به‌رپاكراوه. له نه‌یجیرا زیاتر له 250 ره‌گه‌زی جیاجیا ده‌ژی ، به‌ڵام سێ گروپی ره‌گه‌زی سه‌ره‌كی هه‌یه كه ئه‌وانیش هاوسا و ئیگبۆ و یۆروبان.
دوای به‌ده‌ستهێنانی سه‌ربه‌خۆی له‌ساڵی 1964 دا یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنی نیشتیمانی ئه‌نجامدرا و هاوپه‌یمانی نیشتیمانی زۆرینه‌ی به‌ده‌ست هێنا.
ساڵی دواتر له هه‌رێمی خۆرهه‌ڵاتیش هه‌ڵبژاردنێكی هه‌رێمی كرا. به‌هۆی گه‌نده‌ڵی ناكۆكی سیاسیه‌وه ده‌سه‌ڵاتی ناوه‌ند زنجیره‌یه‌ك كۆده‌تای به‌خۆیه‌وه بینی. له‌ساڵی 1966 دا له‌رێگه‌ی كۆده‌تایه‌كی سه‌ربازیه‌وه جه‌نه‌راڵ جۆنسۆن ئاگوی ئیرۆنسی General Johnson Aguiyi-Ironsi ده‌سه‌ڵاتی گرته ده‌ست، به‌ڵام پاش چه‌ند مانگێك كوژرا. دوای ئه‌ویش جه‌نه‌راڵ یاكوبو گۆوان كه به ئاین مه‌سیحی بوو ده‌سه‌ڵاتی گرته ده‌ست.
یاكوبو گۆوان له‌ساڵی 1936 له‌دایك بوه، له شاری زانیای نه‌یجیریا خوێندنی ناوه‌ندی ته‌واو كردووه. له‌ساڵی 1954 دا چوه‌ته ریزی سوپاوه. به‌مه‌بستی مه‌شقكردن ره‌وانه‌ی بریتانیا كراوه. دوای گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ وڵاته‌كه‌ی چه‌ندجارێك په‌له‌كه‌ی له ریزی سوپادا به‌رزكراوه‌ته‌وه، تا دواجار له‌ساڵی 1966دا كه له‌دوای كۆده‌تا سه‌ربازیه‌كه حوكم كه‌وته ده‌ستی سوپاوه، یاكوبو گۆوان كرا به سه‌رۆكی گشتی ئه‌ركانی سوپا و دوای كوژرانی سه‌رۆكی حومه‌ته سه‌ربازیه كه گۆوان كرا به سه‌رۆكی ده‌وڵه‌ت.
ئه‌و كاته‌ی گۆوان حوكمی گرته ده‌ست په‌یوه‌ندی حكومه‌تی فیدراڵی و هه‌رێمی خۆرهه‌ڵات زۆر لاوازبوو تا وای لێهات له ساڵی 1967 دا هه‌رێمی خۆرهه‌ڵات سه‌ربه‌خۆیی خۆی رابگه‌یه‌نێـت و هه‌رێمه‌كه ناونرا كۆماری (بیافرا).
هێزه‌كانی گۆوان زۆربه‌توندی به‌رپه‌رچی هه‌رێمه‌كه‌یان دایوه كه شه‌رێك له نێوان سه‌ربازانی هه‌ردوولادا به‌رپا بوو كه دواتر به‌جه‌نگی بیافرا ناسرا.
له‌و جه‌نگه‌دا زیاتر له 100 هه‌زار سه‌رباز و یه‌ك ملیۆن هاوڵاتی گیانیان له ده‌ستدا كه زۆرینه‌یان به‌هۆی ئه‌و گه‌مارۆیه‌وه بوو كه حكومه‌ته‌كه‌ی گۆوان خستبویه سه‌ر هه‌رێمه‌كه. له ماوه‌ی جه‌نگه‌كه‌دا سوپاكه‌ی گۆوان زۆر بێره‌حمانه هیچ حیاوازیه‌كیان له‌نێوان ئامانجی سه‌ربازی و مه‌ده‌نیدا نه‌ده‌كرد. سه‌ربازه‌كان تۆمه‌تبار ده‌كران به كوشتنی هاولاتیانی مه‌ده‌نی و ده‌ستدرێژی بۆسه‌ر ژنانی به‌ڕه‌گه‌ز ئیگبوو، به‌ڵام گۆوان هه‌موو ئه‌و تۆمه‌تانه‌ی ره‌ت ده‌كرده‌وه. له‌ساڵی 1970دا هه‌رێمه‌كه چیدی به‌رگه‌ی كوشتاری نه‌گرت و خۆی به‌ده‌سته‌وه دا.
دوای جه‌نگ به‌هۆی ده‌رهێنانی نوته‌وه داهاتێكی زۆر ده‌هاته ووڵاته‌كه‌وه نایجیریا بوو به یه‌كێك له وڵاته ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی ئه‌فریقا. گۆوان به‌ڵێنیدا كه نه‌یجیریا ئاوه‌دان بكاته‌وه و به‌رنامه‌یه‌كی بۆ بوژاندنه‌وه‌ی ژێرخانی وڵات دارشت، به‌ڵام به‌هۆی گه‌نده‌ڵی و بیرۆكراسه‌وه نه‌یتوانی به‌رنامه‌كه‌ی جێبه‌جی بكات. داهااتێكی زۆری نه‌وت ده‌هاته وڵاته‌كه‌وه ،به‌ڵام به‌هۆی گه‌نده‌ڵیه‌وه بۆ هاوڵاتیان خه‌رج نه‌ده‌كرا. گۆوان نكوڵی له هه‌موو ئه‌و بانگه‌شانه ده‌كرد و چاوپۆشی له گه‌نده‌ڵی ده‌كرد. سه‌رباری بوونی گه‌نده‌ڵی له 1ی ئۆكتۆبه‌ری ساڵی 1974 دا ، پێچه‌وانه‌ی به‌ڵێنه‌كانی كه پێشوو دابووی، گۆوان رایگه‌یاند كه له‌ساڵی 1976یشدا ده‌سه‌ڵات راده‌ستی حوكمی مه‌ده‌نی ناكرێته‌وه به‌و پێیه‌ی كه هێشتا نه‌یجیریا ئاماده‌نیه بۆ حوكمی مه‌ده‌نی. فراوانبونی راده‌ی گه‌نده‌ڵی شانبه‌شانی به‌رزبوونه‌وه‌ی داهات ، نیگه‌رانی خه‌ڵكی و سوپای لێكه‌وته‌وه
تا له ته‌موزی ساڵی 1975 دا كاتێك گۆوان به‌سه‌ردانێك له ده‌ره‌وه‌ی ووڵات بوو، سوپا كۆده‌تایه‌كی به‌رپاكرد و گۆوان له‌سه‌رحوكملادرا و ناچاربوو به‌ره‌و تاراوگه بڕوات و له بریتانیا نیشته‌جێبوو. له ساڵی 1983 گه‌ڕایه‌وه وڵاته‌كه‌یی و ئێستا له نه‌یجیریا ده‌ژی.
24/04/2012
کوردستان
عێراق
جیهان
" نوێنه‌رانی كورد له كۆمسیۆن چییان كردوه؟"
په‌رله‌مانتارێك: ده‌سه‌ڵاتی كوردی به‌رپرسه له نه‌هاتنه‌وه‌ی ناوی كوردان
Sunday, April 21, 2013
هه‌ڵبژاردنی ناوخۆیی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان: 16 هه‌زار هه‌ڵسوڕاو مافی ده‌نگدانیان هه‌یه‌‌و1200 كاندید تۆماركراون
Saturday, April 20, 2013
پارتی‌‌و یه‌كێتی یه‌كتر به‌دواخستنی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن
Sunday, April 21, 2013
چوار ساڵ به‌سه‌ر دامه‌زراندنی ڕادیۆی گۆڕان تێده‌په‌رێت
Saturday, April 20, 2013
مه‌سعود بارزانی دواخستنی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان ده‌خاته‌ئه‌ستۆی برازاكه‌ی
Sunday, April 21, 2013
بارزانی له‌گه‌ڵ وه‌زیرو نوێنه‌رانی كورد له به‌غداد كۆده‌بێته‌وه
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
ڕێكخراوی ته‌موز: لیسته‌كه‌ی مالكی له پارێزگای زیقار یه‌كه‌مه
Sunday, April 21, 2013
مالكی: مانگی داهاتو هه‌ڵبژاردن له ئه‌نبار و نه‌ینه‌وا به‌رێوه‌ده‌چێت
Saturday, April 20, 2013
مالكی: لێپێچینه‌وه له‌و كه‌سانه ده‌كه‌ین فشار ده‌خه‌نه سه‌ر كۆمسیۆن
Sunday, April 21, 2013
زیاد تاریق عه‌زیز: چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی باوكم هی سێ ساڵ له‌مه‌وبه‌ره
Saturday, April 20, 2013
له دوێنێوه سه‌دان خۆپیشانده‌ر له‌لایه‌ن سوپاوه ده‌ستبه‌سه‌ركراون
Saturday, April 20, 2013
عه‌لاوی: كۆبونه‌وه‌ی هه‌لێر-نه‌جه‌ف گۆڕانكاری سیاسی دروست ده‌كات
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
كۆمسیۆن: ئه‌مڕۆ ئه‌نجامی به‌رایی هه‌ڵبژاردنه‌كه راده‌گه‌یه‌نرێت
Monday, April 22, 2013
به ڤیدیۆ...یه‌كه‌مین ساته‌كانی بومه‌له‌رزه‌كه‌ی چین
Sunday, April 21, 2013
به هۆی بومه‌له‌رزه‌كه‌وه 250 كه‌س كوژراون و 11 هه‌زار كه‌سیش بریندارن
Monday, April 22, 2013
مورسی: شۆڕی میسر شۆڕشی برسییه‌كان نه‌بوو
Sunday, April 21, 2013
چه‌كدارانی ئه‌سه‌د سه‌دان كسیان له كوشتارگه‌یه‌كدا قه‌تڵو عام كرد
Monday, April 22, 2013
پۆلیسی فیدراڵی ئه‌مریكا له‌رێگای روسیاوه ئاگاداری دۆسیه‌ی گومانلێكراوه‌كانی قه‌قینه‌وه‌كه، بووه
Sunday, April 21, 2013
هه‌واڵی زیاتر
ڤیدیۆ...كاتژمێره زیره‌كه‌كه‌ی گۆگڵ
Saturday, April 20, 2013
مایكرۆسۆفت ئێكس بۆكسێكی نوێ ده‌خاته بازاڕه‌وه
Wednesday, April 10, 2013
بیستهه‌مین وێبگه‌ڕی كۆمپانیای موزیلا بڵاوكرایه‌وه
Wednesday, April 10, 2013
شێوازی خه‌وتن كاریگه‌ری له‌سه‌ر دووگیان هه‌یه
Wednesday, April 3, 2013
هه‌واڵی زیاتر
دوو مانگ دوای مردنه‌كه‌ی ته‌رمی پاشای كه‌مبودیا له ڕێوره‌سمێكی تایبه‌تدا سوتێنرا
Tuesday, February 5, 2013
دۆخی ته‌ندروستی بوشی باوك له مه‌ترسیدایه
Thursday, December 27, 2012
دوای 18 رۆژ ماندێلا نه‌خۆشخانه‌ی به‌جێهێشت
Thursday, December 27, 2012
رۆبه‌رت موگابی سه‌رۆكی ولاتی زیمبابۆی
Saturday, September 1, 2012
هه‌واڵی زیاتر
كینگداو هایوان...درێژترین پردی ئاوی له جیهاندا
Tuesday, April 16, 2013
گۆڕستانێكی مرۆیی له قوڵایی ده‌ریادا
Wednesday, April 10, 2013
كلتوری گه‌لان
ئافره‌ته زه‌رافه‌ییه‌كان له تایله‌ند
Tuesday, April 9, 2013
توێژینه‌وه‌یه‌ك: له ژیاندا پیاوان دڵخۆشترن له ژنان
Sunday, April 7, 2013
هه‌واڵی زیاتر
KNN Frequencies:
Nilesat: 10892 H 3/4 S.R = 27500 Hotbird: 12380 V 27500
Printing House
Wusha
Sbeiy
Rozhnama
سهرهتا
|
دهرباره
|
کوردستان
|
عیراق
|
خۆرههڵاتی ناوهڕاست
|
جیهان
|
وهرزشی
ئابوری
|
زانستی
|
ئهرشیف
|
بهرنامهکان
|
راپۆرت
|
په‌یوه‌ندی
Email:
[email protected]
Copyright © 2008 KNN and Wusha Corp. All rights reserved.