رۆبه‌رت موگابی‌ سه‌رۆكی‌ ولاتی‌ زیمبابۆی‌



رۆبه‌رت موگابی‌ سه‌رۆكی‌ ولاتی‌ زیمبابۆی‌، یه‌كێكه‌ له‌ دیكتاتۆره‌ به‌ناوبانگه‌كانی‌ جیهان. زیاتر له‌ 30 ساڵه‌ حوكمی‌ وڵاتی‌ گرتۆته‌ ده‌ست. یه‌كێكه‌ له‌و شۆڕشگێڕانه‌ له‌ پێناوی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ وڵاته‌كه‌ی‌ له‌ ده‌ستی‌ كۆڵۆنیاڵی‌ بریتانی‌ و حوكمی‌ كه‌مینه‌ی‌ سپی‌ پێسته‌كان جه‌نگاوه‌. ئێستاش یه‌كێكه‌ له‌و ده‌سه‌ڵاتدارانه‌ی‌ به‌ هه‌رنرخێك بێت نایه‌وێت ده‌سبه‌رداری‌ كورسیه‌كه‌ی‌ ببێت.
موگابی‌ ناوی‌ ته‌واوی‌ (رۆبه‌رت گابریال موگابی)ه‌. له‌ ساڵی‌ 1924 دا له‌ وڵاتی‌ (ئۆدیسیا) كه‌ ئێستا ناوه‌كه‌ی‌ گۆڕاوه‌ بۆ زیمبابۆی‌ له‌ خێزنێكی‌ هه‌ژار له‌دایك بووه‌. موگابی‌ له‌ ته‌مه‌نێكی‌ منداڵیدا بوو كه‌ باوكی‌ خێزه‌نه‌كه‌ی‌ به‌جێهێشت. به‌ پێچه‌وانه‌ی‌ منداڵانی‌ هاوته‌مه‌نیه‌وه‌، مۆگه‌بی‌ كومتر حه‌زی‌ له‌ تێكه‌ڵاوی‌ و یاری‌ ناومنداڵان ده‌كرد. یان به‌كارێكه‌وه‌ خه‌ریك ده‌بوو یان كتێبێكی‌ ده‌خوێنده‌وه‌. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ له‌ ئاینی‌ كاسۆلیكه‌ رۆمانی‌ بوون، موگابیش له‌ خوێندنگه‌یه‌كی‌ ئاینی‌ ده‌یخوێندو كاتێكی‌ زۆری‌ به‌ گفتوگۆكردن و دانیشتن له‌گه‌ڵ قه‌شه‌كانیدا به‌سه‌ر ده‌برد. به‌درێژایی‌ ته‌مه‌نی‌ گه‌نجێتی‌ كه‌سێكی‌ شه‌عبی‌ نه‌بوو، له‌روی‌ جه‌سته‌شه‌وه‌ چالاك نه‌بوو, به‌وته‌ی‌ براكه‌ی‌ تاكه‌ هاوڕێی‌ موگابی‌ كتێب بوو.
موگابی‌ پێچه‌وانه‌ی‌ زۆر له‌ دیكتاتۆره‌كانی‌ دیكه‌ی‌ جیهان له‌ خوێندندا سه‌ركه‌وتوبوو. له‌ ساڵی‌ 1951 دا كۆلێژی‌ ئادابی‌ له‌ زانكۆی‌ فۆرت هاری‌ ته‌واو كرد و دواتر شه‌ش بڕوانامه‌ی‌ جیاجیای‌ دیكه‌ی‌ به‌ ده‌ست هێنا له‌وانه‌ش چوار بڕوانامه‌ی‌ به‌كه‌لۆریۆس له‌ بواره‌كانی‌ كارگێڕی‌ وپه‌روه‌رده‌ و زانست و یاسا و دوو بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌ریش له‌بواری‌ یاسا و زانستدا. دووان له‌ بڕوانامه‌كانیش له‌ زینداندا به‌ده‌ستی‌ هێناوون.
له‌ وڵاتانی‌ زامبیا و گانا وانه‌ی‌ ووتۆته‌وه‌ و له‌ گانا هاوسه‌ری‌ یه‌كه‌می‌ ناسیوه‌ و له‌ ساڵی‌ 1961 دا ژیانی‌ هاوسه‌ری‌ له‌گه‌ڵدا پێكهێناوه‌.
موگابی‌ له‌ ساڵی‌ 1960 گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ وڵات و له‌و كاته‌وه‌ ده‌ستی‌ كردووه‌ به‌كاری‌ سیاسی‌. له‌گه‌ڵ گه‌ڕانه‌وه‌یه‌دا چۆته‌ ریزی‌ پارتی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ نیشتیمانیه‌وه‌ ، به‌ڵام دواتر ئه‌و پارته‌ له‌لایه‌ن سه‌ره‌ك وه‌زیری‌ ئه‌و كاته‌ی‌ زیبابۆیه‌وه‌ قه‌ده‌غه‌كرا. له‌ ساڵی‌ 1963 دا مۆگابی‌ چوه‌ ریزی‌ یه‌كێتی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ زیمبابۆیه‌وه‌. هه‌ر له‌و ساڵه‌دا له‌لایه‌ن سه‌رۆكی‌ حیزبه‌كه‌وه‌ موگابی‌ به‌ سكرتێری‌ گشتی‌ ده‌ستنیشانكرا. له‌ ساڵی‌ 1964 دا زۆربه‌ی‌ سه‌ركرده‌ دیاره‌كانی‌ دوو پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كه‌ به‌ تۆمه‌تی‌ به‌رپاكردنی‌ ناكۆكی‌ له‌نێوان خۆیان و كوشتنی‌ هاوڵاتیانی‌ مه‌ده‌نی‌ گیران و خرانه‌ زیندانه‌وه‌.موگابی‌ بۆ ماوه‌ی‌ 10 ساڵ له‌ ساڵی‌ 1964 ه‌وه‌ بۆ 1974 زیندانی‌ سیاسی‌ بوو. زیندانی‌ كردنه‌كه‌ ناو ناوبانگی‌ بۆ موگابی‌ له‌ ناو حیزبه‌كه‌دا په‌یدا كرد تا وایلێهات له‌ ساڵی‌ 1974دا كه‌ خۆی‌ له‌ زینداندا بوو ده‌سه‌ڵاتی‌ یه‌كێتیی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ زیمبابۆی‌ پێسپێردرا. له‌ كۆتایی‌ ئه‌و ساڵه‌شدا له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك سه‌ركرده‌یی‌ نه‌ته‌وه‌ییدا له‌ زیندان ئازاد كرا.
دوای‌ ئازاد كردنی‌ رویكرده‌ وڵاتی‌ زامبیا و پاشان مۆزه‌مبیق بۆ دووباره‌ په‌یوه‌ندی‌ كردن به‌ خه‌باتی‌ رزگاریخوازی‌ زیمبابۆی‌ كه‌ بنكه‌ و باره‌گای‌ له‌ مۆزه‌مبیق بوو.
له‌ ساڵی‌ 1975دا موگابی‌ گروپێكی‌ چه‌كداری‌ پێكهێنا و كه‌وته‌ شه‌ڕ دژ یه‌ ده‌سه‌تدارانی‌ كه‌مینه‌ی‌ سپی‌ پێست تا دواجار پاش دانوستان و گفتوگۆ ده‌سه‌ڵاتداران و گروپه‌ چه‌كداره‌كان رێككه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژرادن. دوای‌ كۆتایی‌ هاتنی‌ جه‌نگه‌كه‌ له‌ ساڵی‌ 1979دا، موگابی‌ له‌ دیدی‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌فریقیه‌كاندا ببوه‌ قاره‌مانێكی‌ نیشتیمانپه‌روه‌ر. كاتێكیش گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ زیمبابۆی‌ له‌لایه‌ن جه‌ماوه‌رێكی‌ زۆره‌وه‌ وه‌ك شۆڕگێڕ پشتیوانی‌ لێكرا و له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌ ساڵی‌ 1980 دا پارته‌كه‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ كورسیه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ برده‌وه‌ و خۆشی‌ به‌سه‌ره‌ك وه‌زیر هه‌ڵبژێردرا.
ساڵانی‌ دوای‌ سه‌ربه‌خۆیی‌، زیمبابۆی‌ شه‌ڕێكی‌ كوشنده‌ی‌ به‌خۆوه‌ بینی‌ له‌ نێوان ئه‌و لایه‌نانه‌ی‌ كه‌ پێشتر شان به‌شانی‌ یه‌كتر خه‌باتیان ده‌كرد. له‌ ئه‌نجامی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ی‌ كه‌ له‌ نێوان حكومه‌ته‌كه‌ی‌ موگابی‌ و نه‌یاره‌كانیدا به‌رپابوو هه‌زاران كه‌س گیانیان له‌ده‌ستدا و شه‌ڕه‌كه‌ش به‌بێ‌ سه‌ركه‌وتنی‌ هیچ لایه‌ك و به‌ مۆركردنی‌ ڕێكه‌وتنێك كۆتیی‌ هات كه‌ له‌ ئه‌نحامی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌وه‌ پارتێكی‌ نوێی‌ ده‌سه‌ڵاتدار له‌ دوو لایه‌نه‌ ركه‌به‌ره‌كه‌ پێكهێنرا
ئه‌وه‌ی‌ اێبینی‌ ده‌كرا له‌و ماوه‌یه‌ی‌ كه‌ موگاپی‌ گروپه‌ چه‌كداریه‌كه‌ی‌ پێكهێنا ژماره‌یه‌ك له‌و سه‌ركرده‌ و كه‌سه‌ دییارانه‌ی‌ كه‌ خه‌باتیان ده‌كرد دژ به‌ ده‌سه‌ڵاتدارانی‌ صپی‌ پێست به‌ شێوه‌یه‌كی‌ ته‌مومژاوی‌ له‌ناوچوون. هه‌ندێك له‌ سه‌رچاوه‌كان تۆمه‌ته‌كه‌یان ده‌خسته‌ ئه‌ستۆی‌ موگابی‌ و والێده‌درایه‌وه‌ كه‌ ئه‌و كاره‌ی‌ كردبێت تا له‌ گۆڕپانی‌ خه‌باتدا وه‌ك تاكه‌ سه‌ركرده‌ی‌ شۆڕشگێڕ ده‌ربكه‌وێـت.
له‌ ساڵی‌ 1987 دا پۆستی‌ سه‌ره‌ك وه‌زیر هه‌ڵوه‌شێنرا و موگابی‌ بوو به‌ سه‌رۆكی‌ جێبه‌جێكاری‌ زیمبابۆی‌ به‌وه‌ش ده‌سه‌ڵاتێكی‌ زیاتری‌ وڵاتی‌ كه‌وته‌ ده‌ست. موگابی‌ له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ 1990 و 1996 و 2002 و 2008دا به‌ سه‌رۆكی‌ وڵات هه‌ڵبژێردرایه‌وه‌، به‌ڵام زۆر له‌ سه‌رچاوه‌كان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ته‌زویر و تۆقاندن رۆڵی‌ سه‌ره‌كیان گێڕاوه‌ له‌ مسۆگه‌ركردنی‌ ده‌نگه‌كاندا.
سه‌رباری‌ ئه‌و ڕه‌خانانه‌ی‌ له‌ به‌رنامه‌ ئابوریه‌كه‌ی‌ موگابی‌ ده‌گیرێن، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ موگاقی‌ به‌رله‌وه‌ی‌ ده‌سه‌ڵات بگرێـه‌ ده‌ست مامۆستا بوه‌، گرنگیه‌كی‌ زۆری‌ خوێندنگه‌ و په‌روه‌رده‌ داوه‌. رێژه‌ی‌ خوێنده‌واری‌ له‌ وڵاتی‌ زیمبابۆی‌ له‌ ساڵی‌ 2008 دا گه‌یشته‌ 90% كه‌ ئه‌وه‌ش به‌رزترین ئاست بوو له‌ كیشوه‌ری‌ ئه‌فریقا.  


01/09/2012
  • کوردستان
  • عێراق
  • جیهان
ڤیدیۆ...كاتژمێره‌ زیره‌كه‌كه‌ی‌ گۆگڵ
Saturday, April 20, 2013
هه‌واڵی زیاتر
دوو مانگ دوای‌ مردنه‌كه‌ی‌ ته‌رمی‌ پاشای‌ كه‌مبودیا له‌ ڕێوره‌سمێكی‌ تایبه‌تدا سوتێنرا
Tuesday, February 5, 2013
هه‌واڵی زیاتر
كینگداو هایوان...درێژترین پردی‌ ئاوی‌ له‌ جیهاندا
Tuesday, April 16, 2013
هه‌واڵی زیاتر
KNN Frequencies: Nilesat: 10892 H 3/4 S.R = 27500       Hotbird: 12380 V 27500